Merhabalar sevgili Eczacı dergisi okuyucuları,
Bu ay sizlere Türkiye’deki sağlık sektöründen, küresel ilaç pazarı ve Türkiye’deki ilaç pazarı rakamlarından bahsetmek istiyorum. Bu konuda, Türkiye İlaç Sektörü 2024 Raporu* önemli verileri bizlere sunuyor.
Dünya Sağlık Örgütü ve Ekonomik İş birliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) gibi uluslararası kuruluşlar toplumların sağlık durumunu izlemek, sağlık politikalarını geliştirmek ve kaynakları etkin bir şekilde kullanabilmek amacıyla bu göstergelerin takibini sağlıyor.
TÜRKİYE SAĞLIK HARCAMALARINDA 1660 DOLAR HARCIYOR
OECD ülkelerinde kişi başına düşen cari sağlık harcamalarına bakıldığında, 12.742 dolar ile Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ilk sırada yer alıyor. ABD’yi sırasıyla İsviçre, Norveç, Almanya ve Avusturya takip ediyor. Türkiye, 1.660 dolar ile kişi başı cari sağlık harcaması en düşük olan ülkelerden biri olurken; bir diğer önemli gösterge olan cari sağlık harcamalarının Gayrisafi Yurt İçi Hasıla (GSYH) içindeki payına bakıldığında, ABD’nin %16,5 ile en yüksek orana sahip olduğu görülüyor. 38 OECD ülkesinin ortalaması %9,3 olurken, sağlık harcamalarına GSYH’den en düşük payı ayıran ülke %3,7 ile Türkiye olduğu görülüyor. Türkiye’de cari sağlık harcamalarının GSYH içerisindeki payı 2000 yılında %4,6 iken OECD ortalamasının %7,1 olduğu ve Türkiye’de 2003 yılında
“Sağlıkta Dönüşüm Programı” uygulamaya alınmış ve 2007 yılına gelindiğinde bu oran %5,2 seviyesine ulaşmıştır. Küresel ekonomik krizin etkilerinin en çok hissedildiği 2009 yılında ekonomideki daralmanın etkisiyle Türkiye’de cari sağlık harcamalarının GSYH içerisindeki payı tarihteki en yüksek seviyesi olan %5,5’e ulaşmıştır. Kriz sonrası dönemde sağlık harcamalarının kısıtlamaya tabi tutulmasıyla, 2010 yılından itibaren Türkiye’de sağlık harcamalarının GSYH içerisindeki payında düşüş gözlenmiştir. Türkiye’de sağlığa ayrılan kaynakların GSYH içerisindeki payı yıllar içinde azalırken, OECD ortalaması 2019 yılına kadar %8,7 seviyelerinde sabit kalmıştır.
2020-2021 yıllarında Covid-19 pandemisi etkisiyle Türkiye’de cari sağlık harcamalarının GSYH içerisindeki oranının %4,6 düzeyine yükseldiği ancak 2022 yılına gelindiğinde %3,7’ye gerilediği görülmektedir. 2022 yılında OECD ülkelerinde bu oranın ortalama %9,2 olarak gerçekleştiği ve Türkiye ile OECD ülkeleri arasındaki farkın artmaya devam ettiği görülmektedir.
KÜRESEL İLAÇ PAZARINDA ABD EN BÜYÜK İLAÇ PAZARINA SAHİP ÜLKE
2018-2023 yılları arasında %5,8 yıllık bileşik büyüme oranı ile büyüyen küresel ilaç pazarı, 2023 yılında önceki yıla göre %8,2 büyüyerek 1.607 milyar dolar satış hacmine ulaşmıştır. Ülkelerin 2023 yılı ilaç pazarı büyüklüklerine bakıldığında 727,4 milyar dolar ile ABD en büyük ilaç pazarına sahip ülke olup küresel ilaç pazarının %45’ini oluşturuyor. ABD’yi 160,8 milyar dolar ile Çin takip ederken, Türkiye 10,3 milyar dolarlık ilaç pazarı büyüklüğü ile 19. sırada yer alıyor. Türkiye ilaç pazarı 2023 yılında yerel para birimine göre %90,4 büyürken dolar bazında kaydedilen büyümenin %32,7 olduğu görülüyor. 2023 yılında önceki yıla göre en hızlı büyüme gösteren pazar Türkiye olurken Türkiye’yi %22,9 büyüme oranı ile Polonya ve %22,2 büyüme oranı ile Meksika takip etti. Diğer yandan 12. en büyük ilaç pazarı olan Rusya, son yıl dolar bazında %17,1 küçülme kaydetmiştir.
TÜRKİYE’DE İLAÇ PAZARI BÜYÜKLÜĞÜ 10,3 MİLYAR DOLAR OLDU
Türkiye, ülkedeki gelişmiş sağlık altyapısı, tanı ve tedavi imkanlarındaki gelişmeler, artan sağlık bilinci, aldığı göç ve hızlı nüfus artışı gibi faktörlerin etkisiyle ilaç sektörü için gelişmekte olan pazarlar arasında yer alan önemli ülkelerden biridir. “Türkiye İlaç Sektörü 2024 Raporu’na göre Türkiye ilaç pazarı performansını diğer ülkeler ile kıyaslamak üzere fiyatlandırma mevzuatındaki referans ülkelere ilaveten, pazar ve nüfus büyüklüğü parametreleri dikkate alınarak Almanya, Birleşik Krallık, Polonya ve Bulgaristan belirlendi. Seçilen ülkeler arasında en büyük ilaç pazarı olan Almanya’da, 2023 yılında ilaç pazarı büyüklüğü 64,7 milyar dolar olarak gerçekleşti. Türkiye’de ise 2023 yılında ilaç pazarı büyüklüğü 10,3 milyar dolar oldu. Türkiye, ilaç pazarı büyüklüğü sıralamasında Yunanistan, Portekiz gibi ülkelerin önünde yer alırken, nüfus bakımından daha benzer olduğu
Almanya, Fransa gibi ülkelerin gerisinde kaldığı görülüyor. Türkiye ilaç pazarı, 2022 yılında Türk lirasının döviz kuru karşısında gösterdiği hızlı değer kaybı ve ilaç fiyatlandırılmasında kullanılan sabit ilaç kurunun gerçek kura göre çok düşük seviyede kalmasını net kişiyle dolarda %4,8 küçülme kaydetmişti. Döviz kurundaki yükseliş devam etse de2023 yılında döviz kuru artış hızı önceki yıla göre yavaşladı. Ayrıca, Aralık 2022 ve Temmuz 2023 tarihlerinde uygulanan ilaç kuru artışlarının da etkisiyle, 2023 yılı boyunca gerçek döviz kuruyla sabit ilaç kuru arasındaki makasın, 2022 yılındaki duruma kıyasla daha az gerçekleştiği görüldü. Bu durumun sonucu olarak 2023 yılında ortalama kutu fiyatı, dolar bazında önceki yıla göre %30 artış göstermiştir. Dolar bazında %32,7 büyüyen Türkiye ilaç pazarı, önceki yıla göre en yüksek büyüme kaydeden ülke oldu. Avrupa ülkelerinin çoğunda ilaç pazarında son yıl çift haneli büyüme oranlarına ulaşıldı. 2023 yılında yüksek büyüme gösteren bir diğer ülke ise %22,9 ile Polonya oldu.
TÜRKİYE İLAÇ PAZARI TÜRK LİRASI BAZINDA ÖNCEKİ YILA GÖRE %90 ARTIŞ KAYDETTİ
Türkiye ilaç pazarı, 2023 yılında eczane kanalında 207 milyar TL, hastane kanalında 25 milyar TL satış değerine ulaşırken, denetlenmeyen satış tahminleri de dahil edildiğinde, Türkiye’de toplam ilaç pazarı 2023 yılında lokal para biriminde önceki yıla göre %90 artış kaydederek yaklaşık 244 milyar TL büyüklüğe ulaştı. Gözlenen yüksek büyümede fiyat artışlarının önemli etkisi bulunuyor. 2023 yılında Türkiye’de eczane ve hastane kanalının dahil olduğu toplam denetimli ilaç pazarında gözlenen 110 milyar TL değerindeki büyümede etkisi olan faktörler incelendiğinde fiyat artışının büyümeye katkısı %91,4 (100,4 milyar TL) olmuştur. Diğer bir önemli faktör olan mevcut ürünlerin kutu satışlarındaki artış, Pazar büyümesinin %5,8’lik (6,4 milyar TL) kısmına katkı sağlarken, pazara yeni giren ürünlerin büyümeye katkısı sınırlı kalmıştır. Buna göre, Türkiye ilaç pazarında 2023 yılında gözlenen büyümede ağırlıklı olarak fiyat artışlarının etkisi olduğu söylenebilir.
Sevgi ve sağlıkla kalın.
