Arı tutkalı olarak da adlandırılan propolis, arılar tarafından kovanların yapımındave bakımında üretilir. Arılar, balmumu vetükürüğün birleşimini kullanarak propolisüretirler ve propolis, kovanın savunma mekanizması olarak görev yapar. Propolisin koruyucu bağışıklık savunması ve antioksidan özellikleri biyoaktif fitokimyasalların bileşenlerinden gelir. Propolisteki bileşikler arasında fenolik asitler, flavonoidler, esterler,diterpenler, seskiterpenler, lignanlar, aromatik aldehitler, alkoller, amino asitler, yağ asitleri, vitaminler ve mineraller bulunmaktadır.
Son yıllarda araştırmalara konu olan propolisin farklı kullanım alanları ortaya çıkmaktadır. Sağlık yararları arasında ağız sağlığını koruma, antimikrobiyal, yara iyileşmesi, kardiyokoruyucu ve optimal sinir fonksiyonunun desteklenmesi yer almaktadır. Propolisin sağlığı desteklediği alanın kapsamlı olması onun antioksidan ve inflamatuar aktivitesi ile ilişkili görünmektedir. Bu da kalp hastalığı, diyabet, hipertansiyon ve alzheimer gibi nöronal dejeneratif hastalıklar dahil olmak üzere çeşitli kronik hastalıklarda azalmayı desteklemektedir. İyi farmakolojik ve farmasötik özelliklere sahip doğal bir bileşik olarak propolis ve bileşenleri, yara ve cilt iyileşmesi, nörodejeneratif hastalık ve ateroskleroz dahil olmak üzere geniş bir uygulamaya sahiptir.
Propolis, bağışıklık sisteminin iyileştirilmesi, kan basıncının düşürülmesi, alerjilerin ve cilt rahatsızlıklarının tedavi edilmesi gibi sağlık yararları rapor edilen balla ilgili bir üründür.
Deriye propolisin etanol özü uygulandıktan sonra akne vulgaris patogenezinde anahtar rol oynayan bir bakteri olan Cutibacterium akne oluşumunun sınırlamasını doğruladı. Bu sayede propolisin akne vulgaris tedavisindeki etkisi kanıtlanmış oldu. Etanol özütü ayrıca Staphylococcus Epidermidis’ide engeller. Propolis, akneli ciltler için kozmetik, bakteri ve mantar enfeksiyonlarına karşı ilaç yapımında kullanılır. %5-20 konsantrasyonundaki propolis, yenileyici, onarıcı etkilere sahiptir ve dış etkenlere karşı korur. Propolis antiseptik özellikleri sayesinde dermatolojide stafilokok, streptokok ve mantar enfeksiyonlarını tedavi etmek için kullanılır. Pürülan cilt enfeksiyonları, hidradenit, intertrigo, cheilosis ve pamukçuk, propolis ile tedavi edilir.
Propolisin yapısında bulunan bir flavonoid olan Chrysin, analjezik etki sağlar. Bir araştırmada omuzlarda yanık yaralarını tedavi etmek için kullanılan propolis, fibrolast proliferasyonunu, aktivasyonunu ve büyüme kapasitesini artırdığı gözlemlendi.
Propolis granülasyon, doku büyümesi ve yara kapanması için gerekli olan glikozaminoglikan birikimini uyarır. Bir yaralanma matrisinde tip I kolajen birikimi onarım sürecini uyarır, çünkü tip I kolajen keratinosit göçü ve yeniden epitelizasyon için vazgeçilmezdir. Topikal bir apiterapötik ürün olarak yanıkları tedavi etmek için propolis merhem kullanımı, yeniden epitelizasyona katkıda bulunabilir.
Dermal dokuyu sıkılaştırdığı ve onu patojenik mikroplara karşı koruduğu için yatak yarası önleyici müstahzarlar üretmek için kullanılabilmektedir.
Propolis, içerdiği kafeik asit, kumarik asit ve ferulik asit nedeniyle UV ışığını emebildiği için ultraviyole radyasyondan da korur. Propolis, doğal bir filtre özelliğinin yanı sıra antioksidan, antiinflamatuar ve rejeneratif
etkileri nedeniyle güneş koruyuculara (kremler, losyonlar) iyi bir katkı maddesidir. Propolis kırışıklıkları yumuşatır ve yaşlanma karşıtı özelliklere sahiptir. Serbest radikallerin cilt üzerindeki olumsuz etkisini nötralize
eden fenolik bileşikler ve flavonoidler gibi antioksidanlar burada büyük bir rol oynar.
Kaynaklar
1. Braakhuis, A. Evidence on the Health Benefits of Supplemental Propolis. Nutrients 2019, 11, 2705.
https://doi.org/10.3390/nu11112705.
2. Zulhendri, F., Chandrasekaran, K., Kowacz, M., Ravalia, M., Kripal, K., Fearnley, J., & Perera, C. O. (2021). Antiviral, Antibacterial, Antifungal, and Antiparasitic Properties of Propolis: A Review. Foods, 10(6), 1360.
