Azelaik asit, arpa, çavdar ve buğdayda doğal olarak oluşan, 9 karbonlu, doymuş bir dikarboksilik asittir. Oleik asidin oksidasyonuyla veya serbest ve esterleşmiş yağ asitlerinin kimyasal, fiziksel ve biyolojik oksidasyonuyla meydana gelmektedir. Bu bileşen cilt bakımında, özellikle hassas ve akneye eğilimli cilde sahip olanlar için, cilt tiplerinin çoğunun görünümünü çok az tahriş ve yan etkileri ile iyileştirme kabiliyeti sayesinde giderek daha popüler hale geliyor. Azelaik asit antibakteriyel, keratolitik, komedolitik ve antioksidan aktiviteye sahiptir. Çeşitli etki mekanizmaları nedeniyle azelaik asit, akne vulgaris, inflamatuar rosacea, eritematotelanjiektatik rosacea, perioral dermatit, melazma ve postinflamatuar hiperpigmentasyon dahil olmak üzere bazı yaygın dermatozları tedavi etmek için kullanılmaktadır. Azelaik asit, on yıldan biraz daha uzun bir süredir mevcuttur ve rozaseanın inflamatuar lezyonlarının (papüller ve püstüller) tedavisi için onaylanmıştır.
Akne, Rozasea, ve Melazma için Azelaik Asit
Rozasea hastalarının şikayetleri çoğunlukla yüzün orta kısmında periyodik olarak gözlenen kızarıklık ve eritemdir. Hastalığın tedavisinde topikal olarak en çok azelaik asit ve metronidazol kullanılmaktadır. %20 oranında azelaik asit içeren kremler papül, püstül ve eritem üzerinde etkili bulunmuştur. Lezyonlardaki düzelme ikinci ayda başlar, belirgin olarak üçüncü ayda farkedilir. Melazma, keskin sınırları olan, çoğunlukla simetrik, açık gri veya koyu kahverengi makül ve lekelerle karakterize yaygın bir hastalıktır. Pigmentasyon derecesi, aktif melanositlerin sayısına, sentezine, melanazomların büyüklüğüne ve keratinositler içindeki yüzdesine bağlıdır. Azelaik asit, hiperaktif melanositler üzerindeki seçici etkisi sayesinde melazma tedavisinde kullanılmaktadır. Yapılan bir çalışmada, %20 azelaik asit kremin etkinliği, hidrokortizon içeren kremle (%2) karşılaştırılmış ve azelaik asit içeren kremin tedavide daha etkili olduğu bulunmuştur.
Bir çalışmada %20 azelaik asit ve %5 benzoil peroksit jel ile yaptıkları 4 ay süren çalışmada azelaik asit krem ve benzoil peroksit jelin benzer derecede etki gösterdiklerini, azelaik asidin daha iyi tolere edilirken benzoil peroksidin ise daha hızlı etki gösterdiğini bulmuşlardır.
Azelaik asit bir keratolitiktir, yani ölü deri hücrelerini eksfoliye eder ve aynı zamanda bir komedolitiktir, yani gelecekteki beyaz noktaların ve siyah noktaların oluşmasını engeller. Azelaik asit, akne izlerini ve melazmayı hafifletir ve anti-inflamatuar özellikleri rosacea ve kızarıklığı yatıştırır.
% 20’lik bir krem formülasyonunda topikal olarak uygulandığında, hafif ila orta derecede akne gibi bir dizi cilt rahatsızlığına karşı etkilidir. Kısmen sivilceye neden olan cilt bakterilerinin büyümesini durdurarak ve cilt gözeneklerini temiz tutarak çalışır. Azelaik asidin antimikrobiyal etkisi, mikrobiyal hücresel protein sentezinin inhibisyonuna bağlanabilir.
Hiperpigmentasyon için Azelaik Asit
Azelaik asit ilk olarak, aktif melanositlerin mitokondrisindeki oksidoredüktazları ve tirozinazın aktivitesini baskılama özelliğinden dolayı, hiperpigmentasyon tedavisinde kullanılmıştır. İnflamatuar sonrası pigmentasyon, klinik olarak, akne veya başka bir inflamatuar dermatozdan dolayı daha önce iltihaplanmış cilt bölgelerinde koyu lekeler olarak kendini gösterir.
Bir klinik deney, %15 azelaik asit jelinin 16 hafta boyunca akne ile ilişkili hiperpigmentasyonun tedavisinde hem etkili hem de güvenli olduğunu göstermiştir. Azelaik asidin etkisi, hiperaktif melanositlerin enerji üretimini ve/veya DNA sentezini inhibe etme kabiliyetine ve kısmen antitirozinaz aktivitesine bağlanabilir. Bu aynı zamanda postinflamatuar hiperpigmentasyon üzerindeki faydalı etkiyi de açıklayabilir.
Kaynaklar;
∙ Fitton A, Goa KL. Azelaic acid. A review of its pharmacological properties and therapeutic efficacy in acne and hyperpigmentary skin disorders. Drugs, 1991; 41(5):780-98. doi: 10.2165/00003495-199141050-00007.
∙ Güngör, Emel. “Akne.” Turkish Journal of Dermatology/Turk Dermatoloji Dergisis 6.4 (2012).
∙ Faghihi G, Taheri A, Shahmoradi Z, Nilforoushzadeh MA. Solution of Azelaic Acid (20%), Resorcinol (10%) and Phytic Acid (6%) Versus Glycolic Acid (50%) Peeling Agent in the Treatment of Female Patients with Facial Melasma. Adv Biomed Res, 2017. doi: 10.4103/2277-9175.200784.
∙ Täuber U, Weiss C, Matthes H. Percutaneous absorption of azelaic acid in humans. Exp Dermatol, 1992, 1(4):176-9. doi: 10.1111/j.1600-0625.1992.tb00185.x.
∙ Wolf-Ingo Worret,Joachim W. Fluhr, Acne therapy with topical benzoyl peroxide, antibiotics and azelaic acid, 2006 https://doi.org/10.1111/j.1610-0387.2006.05931.x
∙ Gupta AK, Gover MD. Azelaic acid (15% gel) in the treatment of acne rosacea. Int J Dermatol, 2007, 46(5):533-8. doi: 10.1111/j.1365-4632.2005.02769.x.
∙ Woolery-Lloyd HC, Keri J, Doig S. Retinoids and azelaic acid to treat acne and hyperpigmentation in skin of color. J Drugs Dermatol. 2013 Apr;12(4):434-7. PMID: 23652891.
