Dünyanın merakla beklediği o görüşmede bile başlıklar arasındaydı. Amerika’da aşırı dozdan ölümlerde eşi benzeri görülmemiş derecede artışa sebep olan fentanil kapımızda mı?
Gezdiğiniz güzel Avrupa şehirlerini düşünün; Paris bir şeyler atıştırdığınız bir brasseriede otururken ya da bir müzeden çıkarken gördüklerinizden ibaret mi? Ya da bir döneme damga vurmuş başkent Berlin’in her mahallesinde dolaşmak o kadar güvenli ve keyifli mi?
Avrupa’nın çok büyük bir uyuşturucu problemi var. Paris’te bazı mahallelere uğramayan polis oralara resmen gözünü yummuş durumda. Zira balık gözleriyle belki de onlardan yardım bekleyen uyuşturucu bağımlıları ile dolu buralar. Ancak son yıllarda ABD’nin başındaki büyük sorunun oluşturduğu tahribat bunların hiçbiri ile ölçüşemez.
Fentanil bir opioid türü. Opioid, morfin benzeri özellikler gösteren, anestezinin yanı sıra şiddetli ağrı kesici olarak da kullanılan bir tür kimyasal ilaçtır. Her ne kadar medikal alanda kullanımı iyi olsa da bağımlılık yapma riski oldukça yüksek. Eroinden de oldukça güçlü olan fentanil hakkında, 26 Haziran Uluslararası Uyuşturucu Kullanımı ve Kaçakçılığı ile Mücadele Günü’nde uzmanlar “Bu yeni bir dönem. Eroinin yüzyılı aşkın süre önce sokakları vurmasından bu yana böylesini görmedik” diye uyarıda bulundu.
ABD’de fentanil yüksek dozundan ölenlerinin sayısı yılda 70 bini buluyor. Bu, Irak, Vietnam ve Afganistan savaşlarında ölen toplam Amerikalı sayısından da fazla. California Los Angeles Üniversitesi (UCLA) tarafından yapılan bir araştırma, ABD’deki aşırı doz ölümlerinde etken maddenin fentanil olduğunu ve neredeyse %70’nin bundan kaynaklı olduğunu ortaya koyuyor.
Öyle ki, bu hafta bir yıl aradan sonra Dünyanın iki Süper Gücünün buluşmasında, gündemin bu kadar yoğun olduğu günlerde bile yer edinmeyi başardı. İki devlet başkanı da Çin’den Batı’ya doğru olan uyuşturucu trafiğinin durması için çalışacaklarını belirtti. Bu hayat kurtarıcı hamle Pekin yönetiminin fentanilde kullanılan kimyasalları üreten ve satan şirketlerin peşine düşmesiyle umuyoruz ki yerini bulacak.
Aslında Avrupa’da, Belçika’da ilk kez üretilmiş olan fentanil ilk önce Amerika’da fenomen oldu. Bu da ne yazık ki, ülkenin kapitalist yaklaşımından kaynaklandı. Doktorlar, bu ağır ağrı kesiciyi reçete etmeye başladılar. 2015 yılında ise neredeyse her yetişkine bir adet olacak şekilde her yıl yaklaşık 227 milyon opioid reçetesi yazılıyordu. Bağımlılık riski oldukça yüksek olan bu ilaç, reçetesi biten hastaları Meksika kartellerinin yasadışı yollarla getirdiği Çin’de üretilen fentanil kullanmaya itti ne yazık ki.
Amerika bu ölümcül uyuşturucu ile başa çıkmaya çalışırken kıta Avrupası daha yaygınlaşmadığı için bir sorun gibi görünmese de hükümetler durumdan oldukça endişeli. Bunun uzun sürmeyeceğinden ve çok yakında Atlantik’i aşarak yeni bir salgına sebep olacağından korkuyorlar. Avrupa’da da çok sayıda reçetesiz opioid kullanıcısı var. Yani bu da demek oluyor ki çok sayıda eroin bağımlısı var. Kullanılan çoğu uyuşturucunun hammaddesi Afganistan’da yetiştirilen haşhaş. Ancak Taliban hükümetinin gelmesinin ardından haşhaş yetiştiriciliği neredeyse sıfıra indirildi. Bu da demek oluyor ki önümüzdeki günlerde Avrupa’da ucuz eroine ulaşım zorlaşacak. Bu da benzer özelliklerdeki fentanilin piyasaya çıkması için mükemmel şartları sağlamış olacak. Tıpkı 2000’lerin başında yine bir Taliban müdahalesi ile azalan haşhaş üretiminin sonucunda Estonya’da fentanilin köklenmesi gibi.
Ülkemizde henüz çok anılmayan bir uyuşturucu olsa da son zamanlarda adını görür olduk. Avrupa’ya gelen bir dalganın Türkiye’yi teğet geçeceğini düşünmek biraz iyimser bir yaklaşım olur. Fentanil ülkemizi pençesine almadan bu konu hakkında bilinçlenmeli ve önlem almalıyız.
Kaynaklar
https://www.bbc.com/turkce/articles/c148j5qx5xlo
https://www.nbcnews.com/health/health-news/fentanyl-stimulants-drives-fourth-wave-overdose-epidemic-us-rcna104953
https://www.indyturk.com/node/631271/d%C3%BCnya/kap%C4%B1daki-kriz-%C3%B6l%C3%BCmc%C3%BCl-uyu%C5%9Fturucu-fentanile-dair-t%C3%BCm-bilinenler
https://www.economist.com/europe/2023/11/16/fentanyl-kills-thousands-every-year-in-america-will-europe-be-next
https://www.indyturk.com/node/674806/d%C3%BCnya/biden-ve-%C5%9Fi-zirvesinden-%C3%B6ne-%C3%A7%C4%B1kanlar-fentanil-yapay-zeka-ve-ordular-aras%C4%B1-ileti%C5%9Fim
https://www.indyturk.com/node/625936/t%C3%BCrki%CC%87yeden-sesler/kimyasal-sava%C5%9F%C4%B1n-yeni-ismi-fentanil
https://www.bbc.com/turkce/articles/c4n428dxj98o
https://static.bundle.app/studio/09e32a7d-8751-4571-ad5b-8ad7204e987d/index.html
