Prof.Dr. Ş. Güniz KÜÇÜKGÜZEL
Marmara Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Farmasötik Kimya AbD., Başıbüyük Yolu, 4/A, Maltepe 34854 İstanbul E-posta : gkucukguzel@marmara.edu.tr
İnsanoğlunun yaşam kalitesinin ve Ülkenin refah düzeyinin artırılmasında sağlık hizmetlerinin kesintisiz sürmesi gerekmektedir. Bu durum için, sağlık sektöründe hasta odaklı eczane, ilaç endüstrisi, ilaç dağıtım kanalları, hastane bu ihtiyacı karşılamak için yoğun mesai harcamaktadır.
Tüm alanlarda yetkin ve yeterli eczacı yetiştirmek Eczacılık Fakültelerinin görevidir. Eczacılık Fakülteleri, geleceğin eczacılarını Sağlık bakımı sunan, doğru karar veren, etkin iletişim kuran, lider niteliği taşıyan, yöneticilik vasıfları olan, yaşam boyu öğrenmeyi amaç edinen, öğretici, girişimci niteliğe sahip’ Dünya Sağlık örgütünün tanımına göre 8 Yıldızlı olarak yetiştirmektedir.
Eczacılık, ilacın en önemli bileşeni olan etkin maddeleri, molekülleri geliştirme işini, Galenostan beri eczacının yaptığı en önemli iş olan formülasyon geliştirmeyi, asla ikinci kalite olamayacak ilaçta kalite güvence ve yönetimini, Fikri Haklar ve Patent konusunu, Ruhsatlandırma işini, Biyoeşdeğerliliği, Farmakoekonomiyi, İlaç güvenliliğini, .rün yönetimini, Fitoterapiyi, Akılcı İlaç Kullanımı konuları ile çok boyutlu bir meslek grubudur.
Eğitim-öğretim programı, Eczacılık mesleğinin yeni klinik yonu yanında, ilaç teknolojisindeki temel işlevlerini de kapsayacak şekilde; zorunlu ve seçmeli teorik dersler, laboratuvar ve staj uygulamaları şeklinde düzenlenmiştir.
Staj, programda kazanılan teorik ve pratik bilgi, beceri, tutum ve davranışlar gerçek meslek yaşamı veya gerçeğe çok yakın durumlar ile pekiştirilerek daha yüksek teknik yeterlilik düzeylerine ulaştığı bir eğitim-öğretim sürecidir. Öğrenilen teknik bilgilerin pratiğe yansıtıldığı ve iş yaşamında ortaya çıkabilecek her türlü soruna karşı rasyonel davranabilmeyi sağlayacak olan deneyimlerdir.
Öğrencilerin farmasötik bakım hizmeti sunabilecek yeterliliğe sahip olabilmeleri için yaptıkları stajlarda temel eczacılık bilimleri, farmasötik bilimler, sosyal, davranışsal ve yönetimsel eczacılık bilimleri ile eczacılık uygulamaları bütünleştirilmiştir.
Böylece mesleki bilgi ve becerilerin uygulanması ve mesleki tutum, etik ve davranışların geliştirilmesi amaçlanmaktadır. Öğrencilerin işverenle eğitimleri bitmeden iletişim kurmalarını sağlayan, edindikleri referanslarla mezun olduktan sonra iş bulma olanaklarını arttıran önemli bir fırsattır.
Eczacılık Eğitiminde Stajın Yasal Dayanağı Ülkemizde eczacılık eğitiminde stajın yasal dayanaklarını, 2 Şubat 2008 tarih ve 26775 sayılı ve 31 Aralık 2009 tarih ve 27449 sayılı Resmi Gazete’de değişiklik yapılarak yayınlanan “Doktorluk, Hemşirelik, Ebelik, Diş Hekimliği, Veterinerlik, Eczacılık ve Mimarlık Eğitim Programlarının Asgari Eğitim Koşullarının Belirlenmesine Dair Yönetmelik” ile 12 Nisan 2014 tarih ve 28970 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan “Eczacılar ve Eczaneler Hakkında Yönetmelik” oluşturmaktadır. Paralel biçimde, Avrupa Birliği ülkelerindeki eczacılık eğitiminde, 2005/36/EC numaralı direktif stajın yasal dayanak noktasını oluşturmaktadır. Bu yasal dayanak noktalarına göre Eczacılık Fakültesi öğrencilerinin kamuya açık bir eczanede veya hastanede bir eczacının denetiminde asgari 6 ay olan zorunlu stajını tamamlanması gerekmektedir.
Fakülteler staj sürecinin akış ve içeriğini belirten staj ilke ve esaslarını belirler ve staj işleyişini bu esaslara göre gerçekleştirir.
➤ Eczacılık Fakültesi Dekanlar Konseyinin (ECZDEK) talebi ve çalışmaları sonucunda 2 Kasım 2017 tarihinde YÖK Yürütme Kurulu, Eczacılık Fakültesi 5. yıl stajlarına “endüstri stajlarının ” da eklenmesini kabul etmiş olup karar Resmi Gazete’de yayımlanmak üzere gönderilmiştir.
➤ 25.05.2018 tarih ve 30431 sayılı Resmi Gazete’de “Doktorluk, Hemşirelik, Ebelik, Diş Hekimliği, Veterinerlik, Eczacılık Ve Mimarlık Eğitim Programlarının Asgari Eğitim koşullarının Belirlenmesine Dair Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” yayınlandı.
➤ Bu Yönetmelik değişikliği ile; Kamuya açık bir eczanede veya hastanede bir eczacının denetiminde asgari 6 ay olan zorunlu stajın tamamlanması gerekir.” maddesine “ilaç üretim tesisi, tıbbi malzeme üretim tesisi, kozmetik imalathanesi ve/veya bu üretim alanlarıyla ilgili AR-GE merkezlerinde” ibaresi eklenmiştir.
Resmi Gazete bağlı olarak, 2018- 2019 Eğitim-öğretim döneminde Eczacılık Fakültelerinde Staj yönerge değişikliği ile endüstri ifadesine yer verilmiştir.
Zorunlu staj yapacak öğrenciler stajlarına başlamadan önce 6331 Sayılı Kanun ve Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliği gereğince iş sağlığı ve güvenliği konusunda gerekli eğitimi almak ve bu eğitimi aldığını gösteren bir sertifikaya sahip olmak durumundadır.
Fakültelerde öğrenciler staj eğitim-öğretimine gitmeden önce iş sağlığı ve güvenliği eğitimini alarak, sertifika düzenlenir. Yüksek öğrenimleri sırasında staja tabi tutulan öğrencilerine, zorunlu staj formuna bağlı kalınarak 5510 sayılı 5b maddesi gereği, kurum tarafından iş kazası ve meslek hastalığı sigortası uygulanır. Ayrıca, kanun kapsamında, öğrenciye bakmakla yükümlü olunan kişi durumunda olmayanlar hakkında ayrıca genel sağlık sigortası hükümleri uygulanır.
Stajyerlere 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanununun uygulanması:
9 Ocak 2018 tarihli 30296 sayılı Resmi Gazeteye göre, stajlarda işyerlerinde stajyerlere 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu uygulanmalıdır.
➤ 3308 Sayılı Mesleki Eğitim Kanunun Geçici Madde 12-(Ek:2/12/2016 – 6764/48 md.) : 2017-2018 eğitim ve öğretim yılı sonuna kadar uygulanmak üzere aday çırak ile 18 inci madde hükümleri uyarınca işletmelerde mesleki eğitim gören, staj ve tamamlayıcı eğitime devam eden öğrencilere, 25 inci maddenin birinci fıkrası kapsamında yapılacak ödemeler asgari ücretin net tutarının yüzde 30 undan az olamaz.
➤ Ödenebilecek en az ücretin; 20 den az personel çalıştıran işletmeler için ü.te ikisi, yirmi ve üzerinde personel çalıştıran işletmeler için ü.te biri, 25/8/1999 tarihli ve 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununun 53. Maddesinin 3.fıkrasının (B) bendinin (h) alt bendi için ayrılan tutardan Devlet katkısı olarak ödenir.
➤ 5510 Sayılı kanuna göre sigortalı olan stajyere, sigorta yapıldığı gün üzerinden oranlanarak bu ödenti hesaplanır.
➤ Kamu kurum ve kuruluşları bu kapsam dışındadır; Kamu kurum ve kuruluşlarında staj yapan öğrenciler için bu formun doldurulmasına gerek yoktur.
➤ Öğrenciye ücret ödendiğine dair banka dekontu staj bitiminde öğrencinin eğitim g.rdüğü Fakülteye teslim etmesinin ardından, Fakülteler Üniversite aracılığı ile devlet katkısının ödenmesi için YÖK’e, YÖK de İŞKUR’a bildirim yapar. İŞKUR devlet katkısını, YÖK’e, YÖK de ilgili Üniversitenin hesabına, Üniversitede stajyer öğrenciye ödeme yapan işletmelere devlet katkısını öder.
➤ Asgari geçim indirimi, sadece ücretinden gelir vergisi kesintisi yapılan kişilere ödenebilmektedir. Stajyerlerin gelir vergisi mükellefi olmamaları nedeniyle stajyerler ücretleri Asgari Geçim İndirimi hariç olarak işlem yapılmalıdır.
Eczacılık Fakültelerinde staj komisyonları tarafından yaz ve dönem içi staj işleyişi ilgili mevzuat gereği düzenlenmektedir. Türkiye’deki devlet ve vakıf üniversiteleri, Kıbrıs’daki vakıf üniversiteleri Eczacılık Fakültelerinin staj işleyişi ve yasal dayanağındaki standardizasyon için Eczacılık Fakülteleri Dekanlar Konseyi (ECZDEK) Staj Komisyonu tarafından çalışmalar yapılmıştır.
