Euronews’te yayınlanan bir görüş yazısında 11 sağlık bakanından oluşan bir grup, yeni AB savunma fonlarının kapsamının kritik ilaçları da içerecek şekilde genişletilmesini önerdi.
tr.euronews.com/Belçika, Çekya, Kıbrıs, Estonya, Almanya, Yunanistan, Letonya, Litvanya, Portekiz, Slovenya ve İspanya’dan sağlık bakanları, bu hafta teklif edilecek olan Kritik İlaçlar Yasası’nın Avrupa Birliği’nin (AB) daha geniş stratejik özerklik ve güvenlik çabalarına entegre edilerek savunma fonlarının şemsiyesi altına alınması çağrısında bulundu.
Euronews için kaleme alınan bir köşe yazısında özetlenen öneri, söz konusu girişimi, AB savunma fonlarıyla desteklenen tam ölçekli bir stratejik programa dönüştürmeyi amaçlıyor.
Yazıda sağlık bakanları, “Kritik İlaçlar Yasası sağlam bir araç olarak hizmet etmeli. Finansmanının bir kısmı, yeni savunma paketindeki mali mekanizmalar da dahil olmak üzere, daha geniş AB savunma harcama planlarına dahil edilmeli,” diyor. “Temel ilaçlar olmadan Avrupa’nın savunma kabiliyetleri tehlikeye girer.”
Bu hamle, Avrupa Komisyonu’nun, ana ilkeleri geçen haftaki olağanüstü AB zirvesinde liderler tarafından kabul edilen Rearm Europe planı aracılığıyla önümüzdeki dört yıl içinde harekete geçirmesi beklenen 800 milyar euroya erişim sağlamayı amaçlıyor.
Plan, AB’nin mali kural kitabı olan İstikrar ve Büyüme Paktı’nda yer alan ve istisnai durumlarda daha yüksek harcamalara izin veren ulusal bir kaçış maddesinin etkinleştirilmesiyle kolaylaştırılan AB üye ülkeleri tarafından savunma ve güvenlik harcamalarının arttırılmasını öngörüyor.
Komisyon’un sermaye piyasalarından borçlanmasına, tahvil ihraç etmesine ve üye devletlere borç vermesine olanak tanıyan yeni bir AB savunma aracından 150 milyar euro daha gelecek.
Avrupa güvenliği söz konusu
Bakanlar, önerilerinin, ilaç tedarik zincirlerini ulusal güvenlik sorunu olarak belirleyen ABD’nin Savunma Üretim Yasası (DPA) ile uyumlu olduğunu savunuyor.
ABD hükümeti, bu yasayı kritik ilaç tedarik zincirlerinin haritasını çıkarmak, güvenlik açıklarını tespit etmek ve yatırımları yerli üretimi güçlendirmeye yönlendirmek için kullanıyor. Ayrıca, tedarikçilerin hükümet siparişlerine öncelik vermesini gerektiren öncelik dereceli sözleşmelerin yapılmasına da izin veriyor.
Bakanlar tarafından kaleme alınan köşe yazısında, “Avrupa artık ilaç güvenliğini ikincil bir mesele olarak görmeyi göze alamaz,” vurgusu yapılıyor.
“Bundan daha azı, kritik ilaçlara olan bağımlılığımızı Avrupa’nın güvenliğinin zafiyetine dönüştürebilecek vahim bir yanlış hesaplama olacaktır,” deniliyor.
Kritik İlaçlar Yasası önerisi, Komisyon için önemli bir sağlık önceliğidir ve AB içinde antibiyotik, insülin ve ağrı kesiciler gibi temel ilaçların ciddi eksikliklerini gidermeyi amaçlıyor. Teklif, tedarik edilmesi zor olan ya da tedarik için az sayıda üretici veya ülkeye bağlı olan ilaçlara odaklanıyor.
Komisyon’un, uygun bir etki değerlendirmesinin yapılmamasına ilişkin endişelere neden olan hızlı bir yasama sürecinin ardından salı günü teklifi sunması bekleniyor.
Makalede, bir zamanlar ilaç üretiminde lider olan Avrupa’nın artık sektördeki tedarikinin yüzde 60-80’ini Asya’dan sağladığına dikkat çekiliyor. Bu bağımlılık, özellikle bir kriz ya da çatışma sırasında tedarik zincirinin aksaması durumunda önemli kırılganlıklar yaratıyor.
Bakanlar, “Antibiyotik tedarik zinciri tırmanan bir çatışmanın ortasında kesintiye uğrarsa, rutin ameliyatlar yüksek riskli prosedürler haline gelir ve kolayca tedavi edilebilen enfeksiyonlar ölümcül olabilir,” uyarısında bulunarak şöyle ekliyor: “Yabancı aktörler bu bağımlılığı istismar ederek Avrupa için büyük bir güvenlik riski yaratabilir.”
COVID-19 salgını, Avrupa’nın özellikle Asya’dan gelen küresel ilaç tedarikine aşırı bağımlılığını ortaya koydu.AP Photo
Sağlık bütçeleri üzerindeki etkileri
Teklifin Avrupa’daki sağlık harcamaları üzerinde mali etkileri de olabilir zira bir sonraki AB bütçesinde sağlığa ayrılacak özel bir fonun akıbeti belirsizliğini koruyor.
COVID-19 salgınına yanıt olarak kurulan EU4Health programına başlangıçta 5.3 milyar euroluk bir finansman enjeksiyonu sağlanmıştı ki bu, sağlık politikasının esasen ulusal bir yetki olduğu düşünüldüğünde kayda değer bir yatırımdı.
Ancak, Ukrayna’nın yardım paketini kısmen finanse etmek için EU4Health’ten 1 milyar euronun yeniden tahsis edilmesi de dahil olmak üzere son bütçe kesintileri sektörde endişelere yol açtı.
Önümüzdeki yedi yıllık AB bütçesinin ilk planları, sağlık bölümünün diğer fonlarla birleştirilebileceğini veya hatta tamamen ortadan kaldırılabileceğini gösteriyor.
Önerilen mekanizma, AB bütçe kurallarını gevşeterek en azından ulusal düzeyde sağlık harcamalarının artmasına izin verecek ve ceza olmaksızın daha yüksek harcamalara olanak tanıyacaktır.
Uygulamada bu, GSYH’nin yüzde 1.5’ine kadar olan savunma harcamalarının (potansiyel olarak kritik ilaçları da kapsayacak şekilde genişletilmiş) dört yıl boyunca AB harcama limitlerinden muaf tutulacağı anlamına gelecektir.
Avrupa Komisyonu ve Avrupa Parlamentosu üyelerinin, bakanların önerisini kabul etmeye ve bu yaklaşımı yaklaşmakta olan Kritik İlaçlar Yasası’na ilişkin yasama görüşmelerine dahil etmeye açık olup olmayacaklarını göreceğiz.
https://tr.euronews.com/saglik/2025/03/09/ozel-haber-ab-ulkeleri-kritik-ilaclar-icin-savunma-fonlarinin-kullanilmasini-istiyor
