Meslek tanımlarımız teknolojinin de etkisiyle değişiyor ve gelişiyor. Endüstri 4.0’ın getirisi olan tüm yıkıcı teknolojiler, eczacılık mesleğimizin geleceğinde de bazı değişmelere yol açmıştır.
Bu değişimlerden bir tanesi de eczanelerde yapay zeka destekli karar destek mekanizmalarının kurulmaya başlaması ve biz eczacıların hastalara en doğru ürünü önerebilmesi, kişiselleştirilmiş bir hizmet sunabilmesidir. Bu yazı dizimizde dermokozmetiklerde kullanılan dijital uygulamaları ve eczanelerde doğru ürün önerilmesi için yapay zekadan nasıl faydalanabileceğimizi tartışacağız…
Eczacılıkta Dijitalleşme Yazı Dizisi’nin 6. Bölümüne hoş geldiniz!
Teknolojinin gelişmesi ile değişen meslek şartları, her meslek için yeni tanımlamalar gerektirmiştir. Eczacılık, birçok farklı alanı barındıran multidisipliner çalışmaların mümkün olduğu bir alandır. İlk defa 1960’ta tıptan ayrı bir meslek olarak tanımlanan eczacılık mesleği, 1960’tan sonraki her dönemde, çağın gerektirdiği değişikliklere uğramıştır. Majistral ilaçların hazırlandığı eczane laboratuvarları, müstahzar ilaç sayısının artması, ilaç takip sistemi ve Medula sisteminin eczanelere entegre edilmesi gibi örnekler, eczacılık hizmetinin bulunduğu çağa uymasının bir sonucu olarak yorumlanabilir. Günümüzde, teknolojinin getirdiği değişim zorunluluğu da göz önüne alınınca, hiçbir eczacılık hizmeti teknolojiden bağımsız düşünülememektedir.
Öncelikle yapay zekayı basit bir dille anlatmaya çalışalım. Yapay zeka, insan zekasını taklit eden, proglamlanan bir görevin nasıl gerçekleştirileceği öğretilen akıllı sistemlerdir. Örneğin yapay zekaya kedi görüntüsünün neye benzediğini tüm detayları ile birlikte birçok kedi görselini tanıtarak öğrettiğinizi varsayalım. Bundan sonraki aşamada bu sisteme bir hayvanat bahçesi görseli gösterir iseniz orada kediyi bularak onun aradığınız hayvan olduğunu size söyleyecektir.
Dermokozmetik; cilt, saç ve vücut bakımı için kullanılan, ilaç teknikleri kullanılarak geliştirilmiş, üretilmiş ve dermatolojik klinik testlerden geçirilmiş cilt ürünlerine verilen genel isimdir. Özellikle yapay zeka teknolojisi dermokozmetik ürünlerin üretiminden son alıcının kullanımına kadar hayatı kolaylaştırabilecek imkanlar sağlamak için uygun bir teknolojidir.
Peki bu yapay zeka dediğimiz akıllı sistemimiz dermokozmetik alanına nasıl uyarlanıyor?
Şu anda mevcut bazı uygulamalar ile cildinizin görselleri uygulamaya tanıtıldığında yapay zeka sayesinde cilt analiziniz yapılabiliyor. Bu analize göre cildiniz akneli, lekeli, yağlı gibi farklı kategorilere ayrılıyor. Böylece hekimler ve uzmanlar rahatlıkla ürün tavsiyesinde bulunabiliyorlar. Dünya’da ve Türkiye’de sıklıkla kullanılan ve kendini kanıtlamış bir marka olan La-Roche firması da yapay zeka kullanan firmalar arasına girmeyi başardı. ‘SpotScan’ adını verdikleri tarama aracı ile aknelerinizi ve aknelerinizin seviyelerini 1-4 arasındaki değerleri vererek belirleyebiliyorlar. Bu tarama sistemi akne seviyelerini belirlerken daha önce uygulamaya tanıtılan ve dermatologlar tarafından değerlendirilen 6.000 farklı akneli cilt fotoğrafını tanıyarak yorumluyor. Böylece size aknenizin seviyenizi söyleyebiliyor. Akne tedaviniz ve kullanacağınız ürünler ise bu analize göre şekilleniyor. Sıfırdan ikiye kadar olan dereceler için, kullanıcılara hem genel öneriler hem de bir cilt bakım rejimi için La Roche-Posay ürün önerileri ile bir cilt bakım analizi sunulurken daha yüksek seviyelerde akneler için bir dermatoloğu ziyaret etmeniz öneriliyor. Ayrıca uygulama sadece akneleriniz değil, siyah noktalarınızı ve akne lekelerinizi de değerlendirebiliyor.
Bu uygulamaların yanı sıra fotoğrafınıza ihtiyaç duymadan kendi cilt tipinizi belirlediğinizde makine öğrenmesi algoritmaları ile bireysel cilt bakım rejimi öneren uygulamalar da mevcut. Örneğin bir öneri motoru olarak kullanılan uygulamaya göre müşteriler önce kuruluk, pigmentasyon, akne ve elastikiyet dahil olmak üzere cilt durumlarını soran bir teste tabi tutuluyor. Uygulama ayrıca yaş, güneşe maruz kalma, ırk, diyet, uyku alışkanlığı, iş ve fitness rejimi gibi aktiviteler gibi cilt durumunu etkileyebilecek faktörleri de soruyor. Toplanan veriler analiz edildikten sonra uygulamanın veri tabanı ile karşılaştırılıyor ve karşınıza kişisel bir cilt bakımı rutini sunuluyor.
Dermokozmetikler ile ilgili kişiye özel yapay zeka uygulamaları mevcut, ancak eczanelerde durum nasıl?
Şu an bazı eczanelerimizde akılcı dermokozmetik kullanımı adına yapılan uygulamalar mevcut, örneğin anlık olarak cihazlarla cilt analizi yapılabiliyor ve eczacılarımız cilde en uygun ürünü önerebiliyor. Bir farklı yaklaşım, Pharmaino ve Dermokozmetik Okulu tarafından sadece eczaneler için tasarlanmış Dermoino uygulamasında mevcut. Dermoino, yapay zeka algoritmaları kullanan bir eczane yazılımı. Hasta eczane dermokozmetik rafında duran sabit karekodu okuttuktan sonra cildinin analiz edilebilmesi için mevcut soruları cevaplıyor. Yapay zeka verilen cevaplara göre hastanın cilt tipini belirliyor. Daha sonra eczacının bilgisayar ekranında o hasta için en uygun aktif madde ve bu maddeleri içeren mevcut ürünler gösteriliyor. Hastaların önerilen ürünleri görememesi, eczacıdan dönüt beklemesi danışmanlığın eczanede kalmasına da destek çıkıyor. Ayrıca ufak öneri ve uyarılar ile eczacının bilgisi güçlendiriliyor. Dermoino çok yakında eczacılarımız kullanımı için sunulacak.
Eczaneler ve eczacılık uygulamaları dönüşüyor. Dermokozmetikler başta olmak üzere ilaç dışı ürünler ile ilgili yapılan birçok teknolojik çalışmayı her gün duyuyoruz. “Kişiselleştirilmiş Ürün” kavramı yapay zeka ve dijitalleşmenin de etkisi ile daha çok adından söz ettiriyor. Biz eczacılar, dijital dünya bu kadar hızlı ilerlerken eczanelerimizi dış dünyaya uyarlayabilmeli, sürekli güncel kalarak danışanlarımız için en doğru yönlendirmeleri yapmalıyız. Diğer bir yandan hasta ve danışanlarımızın isteklerini en iyi bilen, en yakın sağlık danışmanları olduğumuz için halk sağlığına etki eden dijital uygulamaların üreticileri olabilmeliyiz.
Ecz. Ömrüm ERGÜVEN
Ecz. Beşir Sefa MUMAY
Kaynakça:
⦁ Artificial Intelligence for Beauty and Cosmetics – Current Applications https://emerj.com/ai-sector-overviews/artificial-intelligence-for-beauty-and-cosmetics-current-applications/
⦁ Gillian Shaw, Using artificial intelligence to combat acne, Vancouver Sun , Jun 22, 2019, https://vancouversun.com/health/local-health/using-artificial-intelligence-to-combat-acne
⦁ https://www.provenskincare.com/
⦁ Mumay, B.S., Ergüven, O. (2021). Artificial Intelligence Applications Used in Pharmacy and Pharmacy Related Fields: Pharmacy and Artificial Intelligence. Journal of Artficial Intelligence in Health Sciences, 1 (2), 34-42.
