Nuran Yıldırım, Özlem Yalçınkaya, Bezmiâlem Vakıf Üniversitesi Koleksiyonu Kataloğu, İstanbul: Bezmiâlem Vakıf Üniversitesi Yayınları, Mart 2020 (ciltli, 22×22 cm., 223s.) ISBN: 978-605-85726-7-6
Osmanlı tarihine yenilikleriyle damga vuran II. Mahmud’un eşi Bezmiâlem Valide Sultan tarafından 1845’ye yaptırılan Gureba-yı Müslimin Hastanesi, 2010’da Bezmiâlem Vakıf Üniversitesi’ne dönüştürülerek kuruluş amacına uygun olarak sağlık alanında
ülkemize hizmet etmeye devam etmiştir.
Üniversite kurulduktan sonra Gureba-yı Müslimin Hastanesi’nden kalan kayıt defterleri, tıbbi malzemeler, albümler, hat levhaları, muhtelif eşya gibi tarihi malzemeler rektörlük binasının giriş holünde sergilenmiştir.
Hastaneden kalan bu malzemelerin sağlık tarihine katkı sağlaması amacıyla Bezmiâlem Valide Sultan Kültürel Mirası projesi kapsamında Kültür Bakanlığı’na müracaat yapılmıştır. Yapılan müracaatın neticesinde sergilenen tarihi malzemeye koleksiyonerlik belgesi alınmıştır. Koleksiyonerlik belgesinin alınmasından sonra tarihi hastaneden kalan tüm malzemenin envanteri çıkartılmış ve numaralandırılmıştır.
İstanbul Kalkınma Ajansı’nın desteklediği projenin sergisi, yeniden düzenlenmiş ve koleksiyon kataloğu hazırlanmıştır. Rektörlük binasının giriş holünde, 2020 yılı içerisinde açılan sergiyi pandemi şartlarında dolayı gezip görme şansımız maalesef olmadı.
Öncesinde sergiyi gezip hem sergiden hem de katalogdan bahseden bir yazı yazmayı planlamıştım. Bu yüzden koleksiyon kataloğuna da sizlere tanıtma şansım olmamıştı.
Bu ay sizlere Prof. Dr. Nuran Yıldırım ve Öğr. Gör. Özlem Yalçınkaya tarafından hazırlanan “Bezmiâlem Vakıf Üniversitesi Koleksiyonu Kataloğu” isimli kitaptan bahsedeceğim.
Hazırlanan sergi ve katalog kitabı tarihi malzemenin içeriği itibariyle sağlık tarihiyle ilgili olduğu halde hastane eczanesinden kalan evrak, eşya, ilaç ve aletleri de içermesinden dolayı eczacılık tarihi koleksiyonları başlığında görülmesi gereken özel bir anlam da
taşımaktadır.
Katalog sekiz bölümden oluşturulmuştur:
1. Gureba-yı Müslimin Hastanesi Muamelat Defterleri
2. Hat Levhaları
3. Kitaplar
4. Tablo, Albüm ve Fotoğraflar
5. Belgeler, Reçeteler
6. Tıbbi Araç-Gereç ve İlaçlar
7. Yemek ve Mutfak Araç Gereçleri
8. Muhtelif Eşya
Oluşturulan sekiz bölüm içindeki tarihi malzemeye kendi içinde numara verilerek hazırlanan kataloğun “Kitaplar, Tablo, Albüm ve Fotoğraflar, Belgeler, Reçeteler, Tıbbi Araç-Gereç ve İlaçlar” isimli bölümlerinde eczacılık tarihiyle ilgili çok sayıda malzeme bulunmaktadır.
“Kitaplar” bölündeki tüm kitapların künye bilgilerinin yanına içeriğinden bahseden notların yazılması son derece isabetli olmuş. Bu bölümde tıp kitaplarının yanında farmakopeler, farmasötik teknoloji, organik kimya kitapları gibi eczacılık konulu kitaplar da vardır.
“Tablo, Albüm ve Fotoğraflar” bölümünde doktor, klinik, servis fotoğrafların yanında hastanede çalışan eczacılara ve hastane eczanesine ait fotoğraflar yer almaktadır.
“Belgeler, Reçeteler” bölümünde hastaneden yazılan reçeteler ve reçeteleri hazırlayan eczanelerin kaşeleri bulunmaktadır.
“Tıbbi Araç-Gereç ve İlaçlar” bölümünde hastane eczanesine ait porselen, cam ve pirinç havanlar, porselen ölçü kapları, mantar sıkacakları, teraziler, farklı ilaç firmalarına ait müstahzar kutu ve şişelerine yer verilmiştir.
Kataloğun fotoğraf ve baskı kalitesi son derece iyi yapılmış. Her sergi kataloğunda olması gerektiği gibi tanıtılan malzemeye ait ölçü bilgisi ve koleksiyon envanter numarası verilmiştir.
Bezmiâlem Vakıf Üniversitesi Koleksiyonu sergisi sağlık tarihi gezilerinde görülmesi gereken bir koleksiyon olarak sizleri beklemektedir. Sergiyi ziyaret edemeyecekler için katalog yeterli olacaktır. Ama İstanbul’a yapılacak eczacılık tarihi gezilerine bir uğrak noktasının daha eklendiğini de ifade etmek isterim.
Açılan sergi için Bezmiâlem Üniversitesi’ne, katalog için yazarların şahsında tüm emek harcayanlara da teşekkür ediyorum. Kataloğu bana gönderme nezaketi gösteren Prof. Dr. Nuran Yıldırım’a da ayrıca teşekkürlerimi sunuyorum.
