Osmanlı’dan Cumhuriyet’e geçerken memlekette birçok şey değişiyordu. Başta ülkenin adından şehir adlarına, unvanlardan kurum adlarına kadar bir değişim hareketi yaşanmıştır. Bu değişim hareketinden eczacılarda nasibini almış ve unvanlarını “farmakoloğ” olarak değiştirmişlerdir. “Bu kelimenin fen ve bilim adamı olan eczacıyı daha doğru ifade ettiği kanaati bir dönem hâkim olsa da çok fazla benimsenmediğinden yeniden eczacı kelimesine geri dönülmüştür.
Unvan değişikliği adı Türkiye Eczacıları Cemiyeti olan dönemin eczacı derneğinin yerine Türk Farmakoloğ Birliği’nin kurmasıyla devam etmiştir. Tüm eczacılar (eczane sahibi, askeri eczacı, depo sahibi, laboratuvar sahibi, serbest, hastane eczacısı) yani dönemin literatürüyle farmakoloğlar bu birlikte toplanmışlardır.
Yeni kurulan ve tüm şehirleri de temsil eden bu eczacı birliği “Farmakoloğ” adından bir meslek dergisi çıkarmaya başlamıştır. 23 yıl boyunca büyük bir fedakârlıkla dergi aynı adla yayınlanmaya devam etmiştir.
Derginin yayınlanmaya başlamasından sonra eczacılara yönelik bilimse ve mesleki makale ve haberler yayınlanmıştır. Birliğin yeni kurulmasıyla ve İstanbul’la Anadolu şehirlerinin arasında kopukluğu gidermek için bazı şehirlerden eczacıların toplu fotoğrafları yayınlanmıştır.
Sizlere bu fotoğraflardan birini Diyarbakır Farmakoloğları”nı göstermek istiyorum. 1931 yılına ait olan fotoğraf ileride yazılacak bir Diyarbakır eczacılık tarihi kitabı için çok önemli zira dördü hariç dönemin Diyarbakır’ın buluna tüm askeri ve sivil eczacılar bir arada bulunuyor. Böyle bir fotoğrafa bulabilmek veya bu eczacıların ayrı ayrı fotoğraflarını bulmak bile neredeyse imkânsız.
(Şekil-1)
Oturanlar (soldan sırayla)
Kolordu Nekahathane eczacısı Binbaşı Hayrettin Bey
Diyarbakır Hastanesi eczacısı Binbaşı Mehmet Faik Bey
Diyarbakır Hastanesi başeczacısı İshak Vecdi Bey
Kolordu Baytariye deposu müdürü Binbaşı Hüseyin Kazım Bey
Kolordu Sıhhiye deposu mülhakı Binbaşı Sabri [Sayın] Bey
Urfa Hastanesi eczacısı Binbaşı Süreyya Bey
Ayakta duranlar (soldan sırayla)
Kolordu Kimyageri Birinci Mülazım Naci Bey
Diyarbakır Hastanesi eczacısı Binbaşı Süleyman Baki Bey
Diyarbakır Şifa Eczanesi sahibi Emin Bey
Diyarbakır Sıhhat Eczanesi sahibi Tahsin [Tulay] Bey
Siirt Hastanesi eczacısı Yüzbaşı Cemil Bey
Elâziz Hastanesi eczacısı Yüzbaşı Etem Fahreddin Bey
Fotoğraf bulunmayan dört eczacı daha bulunmaktadır. Bunları isimleri şöyledir:
Kilis Eczanesi sahibi Abdullah [Kayıhan] Bey
İtimat Eczanesi sahibi İsmail Hakkı Bey
Sıhhiye Deposu müdür Hulusi Bey
Numune Hastanesi eczacısı Rüştü Bey
Fotoğrafta gördüğümüz Diyarbakır eczacılarının hayat hikâyelerine ilişkin birçok şey yazılabilirim aslında ama tek başına fotoğrafa bakmak pek keyifli. Zira yıllar önce bu fotoğrafı ilk gördüğümde pek sevinmiş pek keyiflenmiştim. Neden mi milyon milyar verseniz bu fotoğrafı bulabilir misiniz veyahut bir tane daha çıkar mı? Kendime bunu sorup ne kadar zengin olduğumu fark etmiştim. Keyfim bu yüzdendi.
Şimdi sizleri fotoğraf ve isimlerle baş başa bırakayım…
Son olarak Diyarbakırlı meslektaşlarımdan da bir ricam olsun isimlerini zikrettiğim eczacılarımıza ait herhangi bir bilgi sahibi olan varsa mailinizi beklerim zenginliğime zenginlik katmak için.
