COVID-19 pandemisi devam ediyor ve artık eskiye göre daha normal bir hayat sürmeye
başladık. Normalleşme, özellikle okulların açılması ile COVID-19 dışındaki diğer enfeksiyonlar tekrar görülmeye başladı. Pandeminin devam ettiği bu günlerde hangi
enfeksiyonlar konusunda dikkatli olmamız gerekiyor, diğer enfeksiyonlar pandemi sürecinden etkilendi mi? Biraz bu konulara değinmek, özellikle kreş ve okul
çağındaki çocukları olan ebeveynler için oldukça önemli olacağını düşünüyorum. Öncelikle pandemi öncesinde enfeksiyonların görülme dönemlerinden bahsetmek isterim.
Mevsimsel geçişi olan enfeksiyonlar ülkemizin de içinde bulunduğu orta kuzey yarım küre ülkelerinde genelde benzer dönemlerde seyrediyordu. Pandemi öncesinde ülkemizde eylül-kasım ayları arasında Rhinovirüs, ekim-aralık ayları arasında Parainfluenza, aralık-şubat döneminde RSV (Respiratuar Sinsisyal Virüs), aralık-nisan aylarında İnfluenza, mart-mayıs döneminde tekrar Rhinovirüs, ve kasım-şubat döneminde ise mevsimsel Koronavirüs enfeksiyonları yaygın olarak görülürdü.
Ancak geçen yıl alınan sıkı tedbirler bu tabloyu bozdu. Dönemsel olarak çok az viral enfeksiyon görüldü. Ayrıca enfeksiyonların görülme dönemleri ise değişti.
Geçtiğimiz yıl mayıs ayında Rhinovirüs, haziran döneminde RSV ve mevsimsel Koronavirüs,
ağustos ayında ise Adenovirüs, RSV, İnfluenza ve Rhinovirüs normallerin çok üstünde vaka
sayılarına ulaştı. Aslında bu durum kapanma dönemlerinde görülmeyen mevsimsel enfeksiyonların ertelenmiş bir şekilde kendini göstermesinden kaynaklanmıştı. Bu
durum sosyal izolasyon nedeni ile bazı enfeksiyon ajanlarına maruz kalmayan bebeklerin ve çocukların normalleşme ile çok daha fazla enfeksiyon geçirebileceklerini gösteriyor. Bu enfeksiyonlarla birlikte eş zamanlı COVID-19 geçirmeleri durumunda ise hastalığı
daha ağır geçirebilecekleri maalesef beklenen bir durumdur. Güney yarım kürede bulunan Avustralya’da enfeksiyonlar yaz kış dönemi farklılıkları nedeni ile kuzey yarım kürenin tam tersi zamanlarda görülmektedir ve kapanma süreçleri sonrası yaşanan ilk kış döneminde
Avustralya’da enfeksiyon sayıları çok artmıştır. Özellikle RSV enfeksiyonu daha büyük bebeklerde çok daha fazla görülmüştür. COVID-19 pandemisi öncesinde RSV görülme yaşı 7.3-12.5 ay iken, pandemi sonrasında bu yaş 18.4 aya çıkmıştır1. Avustralya verileri
kuzey yarım küre ülkelerinde bu kış gerçekleşebilecek tablo açısından fikir vericidir.
COVID-19 pandemisi döneminde diğer enfeksiyonlar konusunda da daha duyarlı olmamız
gerekmektedir. Maalesef COVID-19 ağır geçiren ve hastanede yatarak tedavi alan çocuklarda genelde COVID-19 dışında bir başka viral enfeksiyon daha görülmektedir.
Özellikle pandemi döneminde doğan ya da küçük çocuğu olup bu süreçte izole kalmış aileler aşılanmaya ve enfeksiyon taşıyıcılığına dikkat etmelidirler. Özellikle mevsimsel grip açısından aşılanmak ve hasta bireylerin bu çocuklarla temasını azaltmak ve çocukluk çağı aşılarını düzenli yaptırmak, çocuklarımızın sağlığı için oldukça önemlidir. COVID-19 ağır geçiren çocuklarda genelde eşlik eden bir başka enfeksiyon olduğu belirtmiştim.
Bu ikincil enfeksiyonlarda ilk sırada Rhinovirüs, ikinci sırada ise RSV görülmüştür. RSV ise
özellikle 1 yaş altı çocuklarda mortalite nedeni olan önemli bir enfeksiyondur. O zaman biraz RSV bahsedelim. RSV, Paramyxoviridae ailesinden bir RNA virüsüdür. 1950’lerde keşfedilmiştir. RSV enfeksiyonlarına kalıcı bağışıklık oluşmaması nedeni ile tekrarlayan
enfeksiyonlara neden olabilir. Alt solunum yolu enfeksiyonuna (ASYE) yol açarak hastaneye
yatışları artıran bir enfeksiyondur. Her yıl 5 yaş altında 4.3 milyon çocuk RSV kaynaklı ASYE
geçirmektedir2. Bu enfeksiyon aynı zamanda çocukluk çağında astım riskini artırdığını gösteren veriler mevcuttur.
Hangi çocuklar RSV açısından daha riskli?
• İmmün yetmezliği olan hastalar
• Prematüre bebekler
• Küçük hava yoluna sahip olanlar
• Özellikle kalp ve akciğer anormalisi olan bebekler
• Kistik fibrozis, nöromüsküler hastalıklar ya da down sendromlu bebekler
• Erkek cinsiyet
• Düşük doğum ağırlığı
• Ailede atopi öyküsü
• Kısa süre anne sütü ile beslenme
• Anne karnında ya da bebeklik döneminde sigara gibi toksik maddelere maruziyet
• Kalabalık ev ortamı
• Kreşe gitmek ya da kreşe giden kardeşi olmak
• Doğum ayı (kasım ayında doğan bebeklerde en yaygın) İlk bir yaş bu enfeksiyon için
oldukça önemlidir.
COVID-19 pandemisi sonrasında bu yaş aralığı daha büyük çocuklara taşındı. Bebekliğin erken döneminde RSV ve diğer enfeksiyonlara maruz kalmayan bebekler daha
büyük yaşlarda bu enfeksiyonu geçirmeye başladılar. Bu nedenle günümüzde enfeksiyonların görülme yaş aralığı ve mevsimselliği eskiye göre değişmiştir.
RSV oldukça bulaşıcı bir virüstür. El üzerinde yaşan süresi 1 saat olmasına karşın sert ve gözenekli olmayan yüzeylerde yaşam süresi 24 saati geçebilir. Öksürük gibi damlacık yolu ile bulaşabilir. İnkübasyon süresi 2-8 gündür ancak bebeklerde bulaştırıcılık 3-4
haftaya kadar uzayabilir. Bu nedenle RSV enfekte olmuş bebeğin diğer bebeklerle temasından kaçınmak gereklidir. RSV enfekisyonları asla hafife alınmamalıdır. Toplumda
ölümlerin toplamı 94.600-149.400 olduğu tahmin edilmektedir3.
Klinik bulguları:
• Takipne
• Burun akıntısı
• Ateş
• Öksürük
• Hışırtı
• Dispne
• Hipoksi ve solunum yetmezliği
• Apne
Önlemlerin azalması ile RSV görülme oranlarında eylül ayı itibari ile artış olduğu bilinmektedir. RSV karşılaşmamış çocuk sayısında artış olması ise enfeksiyon sayısını artırabilecek bir durumdur.
Özellikle COVID-19 birlikte seyrettiğinde çok tehlikeli olabilir. Bu nedenle anne, baba ve anne ve baba adaylarının COVID-19karşı aşılı olması bebekler için oldukça önemlidir.
Riskli bebeklerin muhakkak düzenli bir şekilde RSV profilaksisi için tedavi alması gerekmektedir. Bu nedenle bebeklerin rutin kontrollerini ihmal etmemek, aşılamaları düzenli yaptırmak ve doktor gerekli görürse RSV profilaksi tedavisine tam uyum göstermek pandemi sürecinde hayat kurtarıcı olacaktır.
Kaynaklar:
1. Foley DA, Yeoh DK, Minney-Smith CA, et al. The Interseasonal Resurgence of Respiratory Syncytial Virus in Australian Children Following the Reduction of Coronavirus Disease 2019-Related Public Health Measures. Clin Infect Dis. February 2021.
2. Nair H, Nokes DJ, Gessner BD, et al. Global burden of acute lower respiratory infections due to respiratory syncytial virus in young children: a systematic review and meta-analysis. Lancet (London, England). 2010;375(9725):1545-1555.
3. Shi T, McAllister DA, O’Brien KL, et al. Global, regional, and national disease burden estimates of acute lower respiratory infections due to respiratory syncytial virus in
young children in 2015: a systematic review and modelling study. Lancet
(London, England). 2017;390(10098):946-958.
